Phương Lan
Trong
dân gian, trinh nữ hoàng cung (TNHC) được sử dụng chữa nhiều loại bệnh
trong đó có các khối u lành tính cũng như ác tính (ung thư). Nhưng tất
cả các phương pháp điều trị đều ở góc độ mơ hồ, chung chung chưa có
nghiên cứu khoa học chuyên sâu. Và đặc biệt hiện nay trên một số phương
tiện thông tin truyền thông có quảng cáo về loài dược liệu TNHC này
nhưng tất cả khi hỏi về nguồn gốc, chất lượng cũng như quy trình sản
xuất, bào chế thì hầu hết người bệnh đều không biết. Như để chứng minh
vấn đề này, sau hơn 15 năm nghiên cứu cho đến nay công trình khoa học
của TS Nguyễn Thị Ngọc Trâm cùng các cộng sự đã đạt nhiều kết quả đáng
nể và khâm phục. Kết quả đó, Crila đã được Bộ Y tế đưa vào danh mục
thuốc Y học cổ truyền chủ yếu sử dụng tại các cơ sở khám chữa bệnh trong
cả nước (Thông tư 12/2010/TT-BYT) và một số nước khác trên thế giới.
Hiện nay, việc sản xuất các loại thuốc từ dược liệu mới chỉ quản lý được
đầu ra là chủ yếu nhưng quan trọng để đảm bảo chất lượng của sản phẩm
đầu ra chính là nguồn dược liệu đầu vào, nhưng thực tế hiện nay chưa
kiểm soát được chất lượng. Vì vậy chất lượng của sản phẩm thuốc từ dược
liệu chưa cao, có thể kể ra một vài loại dược liệu có nhiều cây tương tự
giống nhau như: cây Trinh nữ hoàng cung ở Việt Nam có nhiều cây náng có
hình thái thực vật giống cây TNHC nhưng chỉ khác nhau về gen (ADN), nên
việc chọn đúng cây TNHC có hàm lượng hoạt chất sinh học để làm thuốc là
một vấn đề lớn. Hiện nay trên thị trường nhiều người bệnh nhầm lẫn và
nhà sản xuất cũng có thể nhầm lẫn cây TNHC với cây náng trắng, nếu thu
mua dược liệu trôi nổi trên thị trường điều đó dẫn đến sản phẩm tạo ra
từ dược liệu không đúng ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Ngoài ra còn có
cây Diệp hạ châu (có tên là cây chó đẻ răng cưa) chữa bệnh gan, người
bệnh thường nhầm lẫn cây này với cây chó đẻ cho nên các sản phẩm được
tạo ra từ cây Diệp hạ châu cũng cần kiểm soát chặt chẽ như cây TNHC, nếu
không sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Hàng loạt các sản phẩm
thực phẩm chức năng được sản xuất từ cây TNHC và các loại cây khác cần
được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo an toàn cho người bệnh. Bên cạnh đó,
quy trình chế biến dược liệu chưa được tiêu chuẩn hóa và chưa được kiểm
soát từng khâu trong sản xuất, dẫn đến tình trạng chất lượng không ổn
định. Điều kiện trang thiết bị sản xuất ở nhiều cơ sở, đặc biệt các cơ
sở tư nhân còn thủ công, dễ bị nhiễm khuẩn. Nhiều nơi nhân lực còn
thiếu, chưa được đào tạo về kỹ thuật nuôi trồng dược liệu. Một số cơ sở
sản xuất không kiểm tra nguyên liệu đầu vào nên sản phẩm sản xuất từ
dược liệu chất lượng còn thấp và các bài thuốc cổ phương khi chuyển sang
dạng bào chế hiện đại không đạt hàm lượng hoạt chất sinh học nên ảnh
hưởng đến hiệu quả điều trị.
Đặc điểm khác nhau của trinh nữ hoàng cung và trinh nữ Crila
Loài
Đặc điểm
|
Crinum latifolium L. – Trinh nữ hoàng cung
|
Crinum latifolium L. var. crilae – trinh nữ crila
|
Gốc phiến lá
|
Mặt trên có màu tía nhạt
|
Hai mặt không màu
|
Lá đài |
Mặt trong có vệt màu đỏ tía nhạt chạy dọc ở giữa |
Mặt trong không màu, mặt ngoài có vệt màu đỏ tía nhạt chạy dọc ở giữa |
Cánh hoa |
Cả hai mặt đều có vệt đỏ tía nhạt |
Mặt trong không màu, mặt ngoài có vệt đỏ tía nhạt chạy dọc, rộng bằng 1/3 chiều rộng cánh hoa. |
Để tạo ra viên thuốc an toàn, Công ty Thiên Dược đã chọn vùng trồng dược
liệu Trinh nữ hoàng cung có diện tích 20 ha tại Long Thành – Đồng Nai
được hình thành từ năm 1994 để nuôi trồng, chăm sóc, thu hái và bảo quản
theo tiêu chí GACP – WHO. Do đó dược liệu Trinh nữ hoàng cung đạt hàm
lượng hoạt chất sinh học cao và ổn định. Từ năm 1990, chúng tôi đã tiến
hành chọn giống cây Trinh nữ hoàng cung do TS. Nguyễn Thị Ngọc Trâm phát
hiện và thu thập dựa trên cơ sở nghiên cứu đặc tính di truyền riêng
biệt (ADN), đặc điểm hình thái thực vật và thành phần hóa học của cây
Trinh nữ hoàng cung. Cây Trinh nữ hoàng cung làm nguyên liệu sản xuất
thuốc Crila, Crila Forte, TPCN Crilin và Trà Trinh nữ hoàng cung đã được
TS. Nguyễn Thị Ngọc Trâm và GS. TSKH Trần Công Khánh công bố trên Tạp
chí sinh học số 2, tập 34, tháng 6 năm 2012, là một thứ mới của loài
Trinh nữ hoàng cung có ở Việt Nam với tên khoa học - “Trinh nữ crila”
(Crinum latifolium L. var.crilae Tram & Khanh), họ Náng
(Amaryllidaceae). Sau khi chọn đúng giống Trinh nữ hoàng cung có hoạt
tính sinh học ngăn ngừa sự phát triển của tế bào khối u và kích thích hệ
miễn dịch để làm nguyên liệu sản xuất thuốc.
Trao đổi với chúng tôi tại sao chọn vùng trồng Long Thành - Đồng Nai bà
Trâm cho biết: Chúng tôi đã chọn đất Long Thành – Đồng Nai để phát triển
dược liệu Trinh nữ hoàng cung, bởi vì chính nơi đây TS. Trâm đã tìm
được cây Trinh nữ hoàng cung có hoạt tính sinh học chữa trị bệnh ung
bướu nên vùng đất này có thành phần của đất và khí hậu thích hợp với sự
phát triển của cây. Vùng đất Long Thành – Đồng Nai được chọn để trồng
dược liệu Trinh nữ hoàng cung, cách xa đường giao thông lớn 1km và khu
dân cư đông người, không gần các nhà máy, xí nghiệp, bệnh viện, khu
nghĩa trang để tránh bị ô nhiễm. Cây Trinh nữ hoàng cung được nuôi
trồng, chăm sóc với nước tưới cho cây đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về
chất lượng nước ăn uống QCVN 01: 2009/BYT do Bộ Y tế ban hành. Phân bón
là phân bò ăn cỏ tự nhiên đã được xử lý đạt tiêu chuẩn phân bón cho
dược liệu. Ngoài ra để diệt sâu, bệnh chúng tôi thường bắt sâu bằng tay
hoặc dùng sản phẩm pheromon là một chất do GS. TSKH Nguyễn Công Hào
thuộc Viện Khoa học công nghệ Việt Nam sản xuất và cung cấp cho công ty
chúng tôi. Chất này có mùi thơm giống mùi thơm của chất được chiết xuất
từ sâu cái, do đó sử dụng làm mồi nhử đặt vào bẫy để bắt sâu đực ngăn
chặn sâu cái thụ tinh đẻ trứng, sinh sản sâu con. Việc làm cỏ được sử
dụng một loại máy do Công ty chúng tôi tự thiết kế. Dược liệu Trinh nữ
hoàng cung được thu hái khi hàm lượng hoạt chất sinh học alcaloid trong
lá đạt cao nhất và được rửa sạch với nước đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc
gia về chất lượng nước ăn uống. Để đảm bảo không làm các hoạt chất bị
phân hủy trong dược liệu do nhiệt độ cao. Chúng tôi đã xây dựng quy
trình phơi sấy với nhiệt độ thích hợp. Căn cứ vào kết quả thẩm định của
các chuyên gia Bộ Y tế, ngày 20/05/2011 Cục Quản lý dược – Bộ Y tế đã
công nhận vùng trồng dược liệu Trinh nữ hoàng cung tại Long Thành – Đồng
Nai của Công ty TNHH Thiên Dược đạt tiêu chuẩn “Thực hành tốt trồng
trọt và thu hái cây thuốc” theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới
(GACP-WHO). Hiện nay vùng trồng dược liệu Trinh nữ hoàng cung của Công
ty chúng tôi là vùng trồng dược liệu đầu tiên ở Việt Nam đạt GACP-WHO.
Thưa Bà trên thị trường hiện nay có rất nhiều sản phẩm từ
TNHC của rất nhiều nhà sản xuất, vậy sản phẩm của Thiên Dược có gì khác
để người bệnh quyết định lựa chọn?
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều sản phẩm thực phẩm chức năng được
sản xuất từ cây náng mà nhân dân đều gọi là cây Trinh nữ hoàng cung.
Công ty Thiên Dược hiện đang sản xuất 4 sản phẩm: thuốc Crila, Crila
Forte, thực phẩm chức năng viên nang Crilin và Trà túi lọc Trinh nữ
hoàng cung. Sản phẩm Crila của Công ty Thiên Dược là thuốc điều trị bệnh
phì đại lành tính tuyến tiền liệt và u xơ tử cung đã được Bộ Y tế cấp
phép lưu hành toàn quốc từ năm 2005 cho đến nay. Crila đã được nghiên
cứu thử nghiệm lâm sàng theo quy chế 371 của Bộ Y Tế tại 5 Bệnh viện:
Viện lão khoa Trung ương, Bệnh Viện Phụ Sản Trung ương, Bệnh viện YHCT
Trung ương, Bệnh viện YHCT TP.HCM, Bệnh viện Từ Dũ. Kết quả nghiên cứu
lâm sàng cho thấy hiệu quả điều trị của Crila đạt 89,18% đối với phì đại
lành tính tuyến tiền liệt và đối với u xơ tử cung đạt 79,5%. Để tạo sự
thuận tiện hơn cho người bệnh, năm 2012, Thiên Dược đã cho ra đời sản
phẩm thuốc Crila Forte với hàm lượng cao hơn và được đóng vỉ. Với thuốc
Crila Forte, người bệnh chỉ cần uống 4 đến 5 viên một ngày.
Sản phẩm Crila, Crila Forte, Crilin và Trà Trinh nữ hoàng cung của Công
ty Thiên Dược ra đời từ cụm công trình nghiên cứu về cây Trinh nữ hoàng
cung đã được nhận giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ năm 2010.
Cây Trinh nữ hoàng cung có tên khoa học Crinum latifolium L. var. crilae
Tram & Khanh đã được TS. Trâm nghiên cứu từ năm 1990 về thực vật
học và chọn giống dựa trên cơ sở nghiên cứu đặc tính di truyền riêng
biệt (ADN) của cây Trinh nữ hoàng cung có ở Việt Nam, nhân giống bằng
phương pháp nhân giống tự nhiên và nuôi trồng, thu hái theo tiêu chuẩn
GACP – WHO, nghiên cứu chiết xuất, tác dụng sinh học, bào chế và đánh
giá hiệu quả của thuốc Crila thông qua nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng.
Sản phẩm Crilin được bào chế từ các flavonoid được chiết xuất từ hoa và
các alcaloid từ lá cây Trinh nữ hoàng cung là kết quả của Nhiệm vụ hợp
tác quốc tế về khoa học và công nghệ theo Nghị định thư giữa Việt Nam và
Bungari. Nguyên liệu dược liệu sản xuất các sản phẩm của Công ty Thiên
Dược được nuôi trồng chăm sóc đạt tiêu chuẩn GACP – WHO (thực hành tốt
trồng trọt và thu hái cây thuốc). Các sản phẩm thuốc Crila, Crila Forte
viên nang Crilin và Trà trinh nữ hoàng cung được sản xuất từ nhà máy của
Công ty TNHH Thiên Dược đã được Cục Quản Lý Dược – Bộ Y Tế cấp giấy
chứng nhận đạt tiêu chuẩn GMP-WHO (Thực hành tốt sản xuất thuốc), GLP
(Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc), GSP (Thực hành tốt bảo quản
thuốc. Do đó sản phẩm của Công ty Thiên Dược có sự khác biệt so với các
sản phẩm thực phẩm chức năng của các công ty khác đang có trên thị
trường.